وقتی جنگل‌های کهگیلویه‌و‌بویراحمد خاکستر می‌شوند+ تصاویر

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی‌ «آفتاب گچساران» ، استان کهگیلویه و بویراحمد دارای یک‌میلیون 426 هزار و 300 هکتار منابع ملی بوده که از این سطح 873 هزار و 600 هکتار (53 درصد مساحت کل استان) را جنگل و 552 هزار و 700 هکتار (34 درصد مساحت کل استان) را مرتع تشکیل می‌دهد که غالب گونه‌ این عرصه‌های جنگلی را بلوط تشکیل می‌دهد.

با توجه به اینکه جنگل‌های زاگرس حدود 40 درصد از کل جنگل‌های کشور را تشکیل می‌دهد، سهم استان کهگیلویه و بویراحمد از جنگل‌های زاگرس در بین استان‌های زاگرسی کشور 20 درصد است که بالاترین سهم و سرانه (6/1 هکتار به ازا هر نفر) جنگل را دارا است و گونه‌های بلوط، بنه، افرا، زبان‌گنجشک، زالزالک، گلابی وحشی، بادام و سایر درختان را در برمی‌گیرد.

بنابراین جنگل‌ها در حفظ عرصه‌های طبیعی، کاهش روان ‌آب‌ها و جذب آب در سفره‌های زیرزمینی، حفظ و کاهش فرسایش خاک، بهبود چشم‌انداز طبیعی، توسعه گردشگری، حفظ حیات‌وحش، اشتغال‌زایی و بهبود معیشت بهره‌برداران و ساکنین جنگل‌ها از اهمیت به سزایی برخوردار است.

بااین‌وجود نیز حفظ و صیانت از پوشش جنگلی از جهات مختلف بسیار حائز اهمیت است، اما همواره بهره‌برداری غیرمجاز در قالب قطع درختان جنگل، تهیه زغال و هیزم برای مصارف روستایی، وقوع آتش‌سوزی‌ها، قطع درختان برای توسعه زمین‌های کشاورزی و نیز پدیده زمین‌خواری و چرای بی‌رویه دام‌ها از عمده دلایل تخریب جنگل‌های کهگیلویه و بویراحمد به شمار می‌روند.

هرساله با شروع فصل گرما، شاهد بروز آتش‌سوزی‌های پی‌درپی در مناطق مختلف کهگیلویه و بویراحمد هستیم که موجب از دست رفتن بخشی از زیست‌بوم زاگرس جنوبی می‌شود، هرچند باید توجه کرد در زمان آتش‌سوزی‌ها این تنها درختان و مراتع نیستند که طعمه حریق می‌شوند بلکه وحوش زیادی که در منطقه حریق قرار دارند نیز نابودشده و خاک هم قابلیت خود برای رشد گیاهان و درختان را از دست می‌دهد.

علاوه بر این جان دوستداران محیط‌زیست و نیروهای امدادی که برای اطفاء حریق جنگل‌ها حاضر می‌شوند درخطر است و ممکن است هرلحظه حادثه جبران‌ناپذیری رخ دهد، چنان‌که در حوادث آتش‌سوزی سال‌های گذشته نیز حوادث ناگواری در خصوص تلفات جانی اتفاق افتاد و زنده‌یاد «البرز زارعی» در حادثه آتش‌سوزی کوه دیل گچساران دچار سانحه شد و جان به جان‌آفرین تسلیم کرد.

بنابراین باید توجه داشت که اولین گروهی که به مقابله با آتش‌سوزی جنگل‌ها اعزام می‌شوند، همین روستاییان بومی و افراد ساکن منطقه هستند، هرچند کارشناسان بر این باورند که بهترین، ارزان‌ترین و کارآمدترین راهکار مقابله با بحرانی به نام آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع، تجهیز جوامع بومی و همچنین فرهنگ‌سازی دقیق میان آن‌ها برای جلوگیری از بروز چنین بحران‌هایی خواهد بود.

به گفته کارشناسان تجهیز و فرهنگ‌سازی میان جوامع بومی و روستاییان ساکن در مناطق جنگلی این فرصت را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد که تا رسیدن نیروی امدادی و متخصص برای مقابله با آتش‌سوزی، خودشان به‌طور اصولی و با کمترین هزینه‌ در راستای رفع بحران گام برداشته و امکان ادامه فرآیند را برای گروه‌های امدادی مهیا کنند. اگرچه کارشناسان بازهم تأکیددارند که در صورت عدم فرهنگ‌سازی یا تجهیز جوامع محلی در این‌گونه حوادث می‌توان شاهد اتفاقات ناگوار و هزینه‌های غیرقابل جبرانی در این خصوص نیز باشیم.

با این تفاسیر نیز این روزها شاهد گستره آتش‌سوزی جنگل‌ها در شهرستان باشت هستیم  آتش در حالی در بخش‌های وسیعی از جنگل‌ها و مراتع ارتفاعات کوه خامی و لار باشت از صبح روز سه‌شنبه هفته گذشته و به مدت چهار روز شعله‌ور بود که سرانجام صبح روز جمعه مدیریت بحران استانداری کهگیلویه و بویراحمد به رسانه‌ها اعلام کرد که آتش‌سوزی‌ها مهارشده است؛ اما شنبه همین هفته نیز گزارش شد که دوباره مناطق جنگلی و ارتفاعات فتح این شهرستان دچار حریق شده است.

 روح‌الله شاهینی، سرپرست فرمانداری باشت با اشاره به آتش‌سوزی‌های گسترده در این شهرستان گفت: آتش در ارتفاعات فتح این شهرستان مهار شد اما متأسفانه مجدداً شاهد زبانه‌های آتش در مناطق جنگلی بهره عنا و چاه تلخ این شهرستان هستیم.

وی بابیان اینکه آتش‌سوزی‌ها مجدداً از ظهر یکشنبه شعله‌ور شد افزود: پس از آتش‌سوزی‌های گسترده در مناطق مختلف این شهرستان ازجمله منطقه کوه خامی، دشت لار، شاه بهرام، شادگان، فتح و ... در چند روز اخیر، این بار آتش در مناطق چاه تلخ و بهره عنا شعله‌ور شده است.

شاهینی اظهار کرد: از همان ساعات اولیه نیرو‌های مردمی، منابع طبیعی، محیط‌زیست، بسیج و اعضای مدیریت ستاد بحران باشت به منطقه اعزام شدند و در حال مهار شعله‌های آتش هستند. 

وی گرمای شدید، سخت گذر بودن و وزش باد شدید را ازجمله موانع مهار آتش در این ارتفاعات عنوان و تصریح کرد: تلاش‌های شبانه‌روزی نیرو‌های منابع طبیعی، نیروهای مردمی و بسیجی شهرستان در دو هفته اخیر جهت مهار این حجم از آتش‌سوزی‌ها را داشتیم  که باوجود خستگی هم‌اکنون پای‌کار هستند و به نیرو‌های تازه‌نفس برای مهار آتش در مناطق چاه تلخ و بهره عنا نیاز است.

مدیرکل منابع طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد هم در این خصوص گفت: آتش‌سوزی جنگل‌های کوه خامی، مناطق کوه لار، شاه بهرام، کوه سرک و شادگان که از روز سه‌شنبه دوم مردادماه آغازشده بود شنبه‌شب ششم مردادماه مهار و خاموش شد.

سعید جاوید بخت گفت: درحالی‌که نیروهای منابع طبیعی و ادارات و نیروهای مردمی خسته از آتش‌سوزی کوه خامی بودند متأسفانه آتش‌سوزی در جنگل‌های منطقه بهره عنا از صبح روز گذشته (یکشنبه) آغازشده است.

وی تصریح کرد: علت و میزان خسارات وارده این آتش‌سوزی مشخص نیست و نیروهای منابع طبیعی و مردمی شهرستان در تلاش برای مهار این آتش هستند و همچنین نیروهایی از منابع طبیعی استان نیز به منطقه اعزام‌شده‌اند.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد همچنین از شناسایی ۲۱ نفر از عاملان آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع استان خبر داد و گفت: این افراد به دستگاه قضایی معرفی‌شده‌اند که نیاز بوده برخورد جدی و مؤثری با خاطیان صورت گیرد.

وی با اشاره به اینکه به دلیل بارش‌های مطلوب سال زراعی 1402_1403 شاهد پوشش گیاهی مطلوب در استان هستیم، اظهار کرد: به همین دلیل شاهد افزایش آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع هستیم. اگرچه سازمان‌دهی و تجهیز نیروها را با تشکیل گروه‌های کشیک و گروه‌های واکنش سریع اجرایی کرده‌ایم، اما کوهستانی و سخت گذر بودن مناطق مختلف استان عملیات مهار در آتش‌سوزی‌ها را سخت کرده تا جایی که برخی مواقع برای رسیدن به محل وقوع آتش‌سوزی باید بیش از 8 ساعت پیاده‌روی کرد.

وی خاطرنشان کرد: 660 هزار هکتار عرصه‌های بحرانی را در سطح استان شناسایی کردیم و در امر پیشگیری و اطفا حریق با کمبود منابع مالی، تجهیزات و نیروی انسانی روبه‌رو هستیم به‌نحوی‌که منابع استانی و ملی نمی‌تواند نیاز ما را تأمین کند و انتظار می‌رود که در شورای برنامه‌ریزی برای تجهیز نیروها و ماشین‌آلات، بکار گیری نیروی انسانی در امر دیدبانی و اطفا حریق، مجوز و منابع مالی تأمین شود.

علیرضا نیک‌روز، مدیرکل مدیریت بحران استانداری کهگیلویه و بویراحمد هم گفت: 90 درصد از مساحت استان در قالب جنگل و مرتع است، بارندگی‌های فصل زراعی باعث تراکم پوشش گیاهی شده و البته برخی از بیماری‌ها و آفات را نیز از بین برد. در پی تراکم پوشش گیاهی طی امسال بخشی از جنگل‌ها و عرصه‌های طبیعی استان تحت تأثیر حریق قرار گرفت که عمدتاً وزش باد نیز باعث تشدید آتش‌سوزی‌ها شد.

وی دلیل آتش‌سوزی‌ها را انسانی برشمرد و ادامه داد: برخی از این آتش‌سوزی‌ها سهوی، مواردی عمدی و برخی نیز براثر آتش‌سوزی بقایای گیاهی مزارع است. البته شناسایی و برخورد قضایی با عاملان آتش‌سوزی‌ها در دستور کار دستگاه امنیتی و قضایی قرارگرفته است، از طرف دیگر اعتبارات بخش مقابله با آتش‌سوزی کم است و باید افزایش یابد.

به گفته کارشناسان، بخشی از مراتع و جنگل‌های این سرزمین از منابع طبیعی باارزش کشورمان به شمار می‌روند که همه‌ساله بنا بر دخالت عواملی همچون جرقه‌های حاصل از افزایش دما و وزش بادهای گرم و عوامل انسانی در شعله‌های آتش نابود می‌شوند. جنگل‌های کهگیلویه و بویراحمد جزو جنگل‌های ارزشمند زاگرس به شمار می‌روند که به لحاظ حفاظت از منابع پایه آب‌وخاک، تولید محصولات فرعی، ذخایر ژنتیکی، قابلیت گردشگری، مسائل زیست‌محیطی و… دارای اهمیت منحصربه‌فردی هستند.

وقوع آتش‌سوزی‌های گاه‌وبیگاه در عرصه‌های جنگلی و مرتعی، چرای بی‌رویه دام، انواع بیماری‌ها و آفات درختان، تعرض به عرصه‌های طبیعی و تغییر کاربری‌ها، اجرای پروژه‌های عمرانی غیر کارشناسی و… هرکدام زخمی را بر تن جنگل‌های بلوط این استان زده است تا سایه بلوط‌ها را هرچه زودتر ازسر زاگرس کم کنند، هرچند باید توجه کرد که نابودی بخشی از درختان و پوشش گیاهی زاگرس تنها پیامدهای اتفاقات اخیر نیست بلکه آتش‌سوزی یک جنگل می‌تواند پیامدهای بلندمدتی نیز به همراه داشته باشد.

انتهای خبر/